Informator turystyczny
Starosta o Powiecie Gliwickim
Dla każdego coś miłego
Gmina Gierałtowice posiada wspaniały średniowieczny Zamek Chudów, gdzie organizowane są średniowieczne jarmarki i rycerskie potyczki. Mieszkańcy tej gminy są najbardziej rozśpiewani w całym powiecie gliwickim. Każde z czterech sołectw Gminy Gierałtowice posiada swój chór i każdy jest chórem z bogatymi tradycjami!
Gmina Knurów to największe miasto w naszym powiecie. Szczyci się Kopalnią Węgla Kamiennego „Knurów-Szczygłowice”, posiada nowoczesne Centrum Kultury, Kino Scena Kultura i znakomicie prosperujący Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji.
Pilchowice to kolejna godna polecenia gmina, w której można odnaleźć zabytki przeszłości jak np. drewniane kościołki czy pałace. Nie brak tu sympatycznych zakątków , a jedno z sołectw - Stanica chwali się cudownym źródłem z prawie zaczarowaną studzienką...
Pyskowice to drugie co do wielkości miasto słynące z bogatej historii i urozmaiconego wypoczynku nad Jeziorem Dzierżno. Można tu zażyć rekreacji na długiej i krętej zjeżdżalni, popływać na łódce, kajaku czy rowerku wodnym, a nawet zrobić patent żeglarza! Świetnie działa w Pyskowicach Miejski Ośrodek Kultury proponując liczne imprezy kulturalno – rozrywkowe, zaprasza urokliwy Ryneczek z przepięknym Ratuszem.
Kolejna Gmina – Rudziniec również proponuje zestaw uciech wodnych na plażach Jeziora Pławniowice Małe i Duże. Ośrodki wczasowe i wypoczynkowe, pola campingowe, korty tenisowe zachęcają do turystyki popołudniowo - weekendowej. Coś miłego dla siebie znajdą tu rowerzyści, sympatycy przyrody i historii. Perełką regionu jest wyremontowany Pałac Ballestremów w Pławniowicach, gdzie wiosną kwitną najpiękniejsze magnolie.
Miasto i Gmina Sośnicowice dumne jest ze znakomicie działających gospodarstw agroturystycznych, stadniny koni w Trachach, ścieżki dydaktycznej w lesie w Rachowicach, Kapliczki św. Magdaleny w Tworogu Małym i umiłowania gospodarności wśród mieszkańców.
Miasto i Gmina Toszek słynie z najpiękniejszego zamku w okolicy. Wiążą się z nim trzy przepiękne legendy. Lecz Toszek to nie tylko zamek – to również lasy, pola, łąki zielone oraz zadbane miasto i wioski.
Gmina Wielowieś – najbardziej rolnicza ze wszystkich, posiada swoje atrakcje: zabytkowe kościółki, pałace, leśne zakątki na czele z Rezerwatem Przyrody „Hubertus” w Dabrówce, gdzie spotkać można rzadkie gatunki roślin i zwierząt, bogate sady i malownicze sołectwa.
Powiat gliwicki wydaje się idealny nie tylko na samochodowe, piesze, ale przede wszystkim rowerowe wycieczki. Przez teren powiatu można przejechać pociągiem, autobusem, a nawet przepłynąć barką!
W całym powiecie gliwickim na każdym kroku widać przywiązanie mieszkańców do tej ziemi. Prężnie działają tu chóry, orkiestry dęte, zespoły muzyczne, ochotnicze straże pożarne i koła gospodyń wiejskich. Również najmłodsi mieszkańcy kultywują śląskie tradycje tego regionu! Serdecznie zapraszam do jego zwiedzania i wypoczynku!
Waldemar Dombek
Starosta Gliwicki
Turystyka i Rekreacja
Charakterystyka ogólna
W zajmowanej przez powiat części Wyżyny Śląskiej, znaleźć można bardzo urozmaicone formy krajobrazu: sięgające 300 m n.p.m. wzniesienia Pagórów Sarnowskich (w gminach Toszek i Wielowieś), pagórkowate tereny w gminach Rudziniec, Sośnicowice i Pilchowice oraz doliny rzek - Bierawki i Kłodnicy. Amatorzy pieszych i rowerowych wycieczek przemierzać mogą m.in. olbrzymie kompleksy leśne, wśród których przeważają bory sosnowe i lasy liściaste. Występują one zwłaszcza w północnej i zachodniej część powiatu, czyli gminach: Wielowieś, Toszek, Rudziniec, Pilchowice i Sośnicowice. W pobliżu wsi Dąbrówka założono rezerwat przyrody "Hubert", będący ostoją rzadkich gatunków roślin, płazów, gadów, chrząszczy i ptaków. Planuje się utworzenie kolejnych rezerwatów przyrody mieszczących się częściowo w granicach powiatu. Bogactwo zwierzyny sprzyja rozwojowi łowiectwa - w powiecie gliwickim istnieje 9 obwodów łowieckich polnych oraz 11 leśnych, a tuż za granicą powiatu funkcjonuje Ośrodek Hodowli Zwierzyny Łownej "Gajdowe", leżący wprawdzie w powiecie strzeleckim, ale należący do Nadleśnictwa Rudziniec. Zwolenników sportów wodnych i wędkarstwa przyciąga możliwość wypoczynku nad sztucznymi zbiornikami Dzierżno Duże, Dzierżno Małe i Zbiornikiem Pławniowickim, nad których brzegami powstały ośrodki wczasowe, pola kempingowe i przystanie żeglarskie. Można tu nie tylko wypożyczyć żaglówkę, ale i po odpowiednim szkoleniu uzyskać patent żeglarza. Nie zapomina się też o miłośnikach konnej jazdy - na wypoczynek w siodle zapraszają ośrodek jeździecki, mniejsze stadniny i niektóre gospodarstwa oferujące taką atrakcję swym gościom.
Prawdziwą ozdobą terenów powiatu są materialne ślady ich bogatej przeszłości. Osadnictwo w tym regionie rozpoczyna się w epoce kamiennej i kontynuowane jest w okresie rzymskim i wczesnym średniowieczu. O tych zamierzchłych czasach zaświadczają liczne stanowiska archeologiczne rozsiane po terenie powiatu. Są to zarówno cmentarzyska (Wilkowiczki gm. Toszek, Świbie gm. Wielowieś), jak i zaznaczające się w krajobrazie, w formie wzniesień pozostałości po wczesnośredniowiecznych i średniowiecznych grodziskach: w Pilchowicach, Żernicy, Chechle, Kleszczowie, Rudnie, Widowie, Kozłowie, Łanach Wielkich, Ciochowicach, Pniowie. Późniejsze losy tych ziem sprawiły, że były one obszarem styku narodów, kultur i religii, stąd niepowtarzalne dziedzictwo kulturowe, które znalazło odbicie zarówno w architekturze sakralnej jak i w budowlach świeckich. Najstarsze, bo jeszcze XV-wieczne kościoły zachowały się w Poniszowicach i Wielowsi. Swoja urodą wyróżniają się liczne na tym terenie kościółki drewniane - praktycznie nie występujące w Europie poza Polską. Uwagę zwiedzających przyciągają również wiejskie kapliczki, krzyże i figury świętych, często o znacznych walorach historycznych. Najczęściej odwiedzanymi zabytkowymi rezydencjami naszego powiatu są gotycko-barokowy zamek Toszecki, ruiny zamku w Chudowskiego oraz malowniczy pałac Pławniowicki. Nie brak jednak również innych - głównie XIX-wiecznych - pałaców i dworów w pozostałych miejscowościach. Warto też zwrócić uwagę na zabytkowy układ urbanistyczny w Toszku, Pyskowicach i Sośnicowicach. Jak na ziemie o rolniczo-przemysłowym charakterze przystało, można spotkać na terenie powiatu zabytkowe spichlerze i inne budynki gospodarcze, XVIII-wieczną kuźnię miedzi (w Kozłowie), XIX-wieczną gorzelnię dworską (w Świbiu) czy wpisaną do rejestru zabytków linię kolejki wąskotorowej i pyskowicki skansen parowozów. Wszystko to sprawia, że powiat gliwicki jest atrakcyjnym miejscem wypoczynku dla całej rodziny, zwłaszcza gdy szuka ona urozmaiconego i w miarę taniego sposobu spędzenia weekendu czy popołudnia. Przez teren powiatu od dawna wiodą szlaki przeznaczone dla turystów pieszych, a obecnie rozrasta się sieć tras rowerowych. Planuje się dalszy rozwój infrastruktury turystycznej - wzdłuż tych szlaków i tras będą powstawać punkty gastronomiczne i pensjonaty, a także obiekty sportowo-rekreacyjne: m.in. korty tenisowe, boiska, place zabaw dla dzieci, miejsca, gdzie będzie można pojeździć konno czy popływać.
Trasy rowerowe i rekreacyjne
O trasach rowerowych więcej znajdziesz na stronie:
Jeżeli chcesz odpocząć, ale masz dość zatłoczonych modnych kurortów lub brak Ci czasu na daleką wyprawę, jeśli szukasz pomysłu na atrakcyjne, lecz tanie spędzenie weekendu, a w dodatku postanowiłeś połączyć zwiedzanie z rekreacją – wsiadaj na rower i ruszaj na drogi naszego powiatu. Trasy biegną zazwyczaj drogami lokalnymi, leśnymi i polnymi, poprzez zielone wsie, urokliwe miasteczka i rozległe kompleksy leśne, prowadząc do zabytkowych kościółków i kapliczek, zamków i pałaców, parków i zabytków techniki. Z siodełka roweru łatwiej niż zza samochodowej szyby o prawdziwy kontakt z przyrodą i z życiem mijanych miejscowości, w którym przetrwały elementy kultury śląskiej nieobecne już w wielkich miastach. Podróżując - zwłaszcza w weekendy – można trafić na lokalne festyny, a jesienią na tradycyjne dożynki.
TRASY ROWEROWE BIEGNĄCE PRZEZ POWIAT GLIWICK
(numery według Projektu „Rowerem po Śląsku” Śląskiego Związku Gmin i Powiatów)
Trasa nr 401
Gliwice PKP – Wójtowa Wieś – Żernica – Nieborowice – Pilchowice – Stanica – Przerycie – Rudy Wielkie – Sierakowice – Rachowice – Kozłów – Stare Gliwice
Trasa nr 402
Gliwice PKP – Ostropa – Wilcze Gardło – Smolnica – Sośnicowice – Sierakowice – Rachowice – Bojszów – Rudno – Rudziniec PKP
Trasa nr 403
Gliwice Łabędy PKP – Rzeczyce – Taciszów – Pławniowice – Poniszowice – Niekarmia – Ligota Toszecka – Pawłowice – Toszek PKP
Trasa nr 405
Gliwice PKP – Ostropa – Sośnicowice – Sierakowice – Łącza – Rudno – Pławniowice – Taciszów PKP
Trasa nr 408
Rudziniec PKP – Pławniowice – Taciszów – Bycina – Paczyna – Pniów – Pyskowice – Jaśkowice – Zawada – Karchowice – Kamieniec – Zbrosławice – Stare Tarnowice – Tarnowskie Góry PKP
Trasa nr 409
Toszek PKP – Słupsko- Niewiesze – Bycina – Paczyna – Pniów – Zacharzowice – Sieroty – Gajowice – Kotliszowice – Toszek PKP
Trasa nr 410
Jemielnica – Centawa – Płużniczka – Toszek – Sarnów – Wiśnicze – Świbie – Wielowieś – Borowiany – Krupski Młyn
Trasa nr 411
Toszek PKP – Gajowice – Wielowieś – Kieleczka – Borowiany – Krupski Młyn – Potępa – Koty – Tworóg – Brusiek – Koszęcin
Trasa nr 412
Toszek PKP – Sarnów – Świbie – Wielowies – Świniowice – Tworóg – Brynek – Połomia – Wojska – Sieroty – Zacharzowice – Wilkowiczki – Toszek PKP
Trasa nr 413
Pyskowice PKP – Pniów – Zacharzowice – Wilkowiczki – Toszek – Pawłowice – Ligota Toszecka – Kotulin – Proboszcowice – Chechło – Rudziniec PKP
Trasa nr 414
Dzierżno – Pyskowice PKP – Jaśkowice – Zawada – Karchowice – Kamieniec – Księży Las – Łubie – Kopienica – Zacharzowice – Wilkowiczki – Toszek PKP
Trasa nr 435
Zabrze – Przyszowice - Gierałtowice – Szczygłowice (Knurów) – Wilcza – Pilchowice – Rudy Wielkie
Trasa nr 438
Gliwice PKP – Bojków – Żernica – Nieborowice – Pilchowice – Stanica – Rudy Wielkie
Trasa nr 439
Sośnicowice – Smolnica – Leboszowice – Pilchowice – Kuznia Nieborowska – Knurów – Gierałtowice – Chudów – Paniówki – Borowa Wieś – Halemba
Trasy Piesze
|
|||
Lp. | Miejscowości | Nazwa szlaku | Pełny przebieg szlaku |
1. |
RACHOWICE (GMINA SOŚNICOWICE) |
Leśna Ścieżka Przyrodniczo – Leśna | W dolinie potoku Sierakowickiego, tzw. „Szwajcaria Rachowicka” – leśnictwo Ostropa, Nadleśnictwo Rudziniec |
2. | SROCZA GÓRA -PNIÓW– PISARZOWICE – TOSZEK – GRABINA – PŁUŻNICZKA MAŁA - DĄBRÓWKA |
Szlak Powstańców Śląskich (znaki niebieskie) |
Bytom – Zbrosławice – Karchowice –Pniów – Pisarzowice –Toszek – Grabina – Płużniczka – Dąbrówka – Strzelce Opolskie - Góra Św. Anny – Kędzierzyn - Kotlarnia-Gliwice. |
3. | KAPLICZKA ŚW. MAGDALENY – SIERAKOWICE – ŁĄCZA – RUDNO – TACISZÓW – BYCINA – CIOCHOWICE - TOSZEK-WILKOWICZKI ZACHARZOWICE – PNIÓW – PYSKOWICE - PYSKOWICE ZAOLSZANY - do Gliwic przez Zabrze i Borową Wieś do CHUDOWA - RUINY ZAMKU CHUDÓW – BEKSZA - KNURÓW SZCZYGŁOWICE – WRZOSY – WILCZA | Szlak Okrężny wokół Gliwic (znaki żółte) |
Rudy – Łącza – Bycina – Ciochowice – Toszek – Oracze - Wilkowiczki - Zacharzowice – Pniów – Pyskowice – Łabędy – Makoszowy – Borowa Wieś (Mikołów) - Chudów – Szczygłowice – Wilcza – Ochojec – Stodoły - Rudy. |
4. | WILCZA - KUŹNIA NIEBOROWSKA - NIEBOROWICE –SMOLNICA – TRACHY – SIERAKOWICE – RUDNO – PŁAWNIOWICE – PONISZOWICE – NIEKARMIA – LIGOTA TOSZECKA – PŁUŻNICA – DĄBRÓWKA – REZ. HUBERT – ŚWIBIE – WIELOWIEŚ | Szlak Stulecia Turystyki (znaki zielone) | Rybnik – Nieborowice – Sierakowice - Pisarzowice - Ligota Toszecka – Płużnica – Dąbrówka – Hubert – Świbie – Wielowieś - Tworóg - Miasteczko Śląskie – Tarnowskie Góry |
5. | KOLONIA ŻERNICKA – ŻERNICA – NIEBOROWICE – BIERAWKA – PILCHOWICE – WIELOPOLE – GÓRNIKI (STANICA) | Szlak Husarii Polskiej (znaki czerwone) | Będzin - Krzanowice koło Raciborza przy granicy państwa z Czechami. |
6. | ZACHARZOWICE - SIEROTY - GAJOWICE - WIŚNICZE - ŚWIBIE | Szlak Zacharzowicki, | Zacharzowice - Sieroty - Gajowice - Wiśnicze - Świbie |
7. | PRZYSZOWICE-CHUDÓW | Ścieżka przyrodniczo-dydaktyczna | Wzdłuż potoku Jasienica - od pałacu w Przyszowicach do zamku w Chudowie |
Linki do stron internetowych zawierających informacje o szlakach turystycznych, przebiegających przez powiat gliwicki:
Szlak Zabytków Techniki Województwa Śląskiego: http://www.zabytkitechniki.pl/
Szlak św. Jakuba: http://www.olesnicamala.info/pl/drogi-sw-jakuba-w-polsce/88-via-regia
Szlak Architektury Drewnianej Województwa Śląskiego: http://www.slaskie.pl/szlak_architektury_drewnianej/
Wodny Szlak Kanału Gliwickiego i Górnej Odry: http://marinagliwice.pl/prezentacja-wodnego-szlaku-kanalu-gliwickiego-i-gornej-odry/
Hotele
Pyskowice
ul. Na Grobli 2
Tel: (32) 233-23-48
Hotel – Restauracja „Łabędź”
ul. Węgorza 1
Tel: (32) 233-34-54
Ośrodek wypoczynkowy „Garland"
ul. Nad Kanałem 7
52 miejsca noclegowe.
Ośrodek Sportów Wodnych REM
ul. Nad Kanałem 1
Sośnicowice
ul. Gliwicka 90
44-153 Sośnicowice (Chorynskowice)
Tel: (32) 234-83-16, 238-71-01
http://www.hotelsylwia.com.pl
recepcja@hotelsylwia.com.pl
Hotel „Pod Platanem”
ul. Marcina 5
44-153 Kozłów
Tel: (32) 238-74-14
Motel „Zajazd u Bogusza"
ul. Gliwicka 87
44-153 Sośnicowice (Chorynskowice)
Tel: (32) 238-72-00
Rudziniec
ul. Sosnowa 6
tel. 32/230-33-47
tel. kom. 602 237 911
Hotel "Laguna"
ul. Leśna 6
Niewiesze
Mini Hotel
ul. Gliwicka 14
Taciszów
Hotel Tawerna
ul. Wolności 8
Kleszczów
Ośrodek Wypoczynkowo-Sportowy Hotel Żagiel
ul. Plażowa 2
44-172 Niewiesze
tel. 32/230-33-45
www.hotelzagiel.pl
biuro@hotelzagiel.pl
Ośrodek Rekreacyjno-Wypoczynkowy Kolejarz
ul. Sosnowa 4 - budynki i autocamping
ul. Sosnowa 8
Niewiesze
Biuro Obsługi Polowań Dewizowych „JAGTPOL”
wynajem pokoi dla myśliwych
ul. Polna 12
Rudziniec,
Wynajem pokoi
ul. Nowa 10
Rudziniec
Knurów
ul. Floriana
Knurów
Wielowieś
Motel „Astron”
Kieleczka, ul. Wiejska 1
Agroturystyka
ul. Wiejska 7
44 – 156 Sierakowice
tel. (32) 238-41-39
Atrakcje:
- staw rybny
- lasy, ścieżka rowerowa,
- można spotkać ciekawe ptactwo: bociany, czaple, kormorany
- pokoje
Patryk Mendla
ul. Wiejska 12
Pawłowice
44 – 180 Toszek
tel. (32) 233-43-06
Atrakcje:
- możliwość pływania łódką
- możliwość kąpieli
- staw rybny
- lasy, ścieżki rowerowe - ok. 1 km od gospodarstwa
- niedaleko znajduje się zabytek - toszecki zamek
- 5 km od gospodarstwa znajduje się stadnina koni
- jazda konna
- pokoje gościnne
Oskar Kiszka
ul. Pierwszego Maja 21
44 – 145 Stanica
tel. (32) 235-64-78
Atrakcje:
- są to tereny Cysterskiego Rezerwatu Przyrody
- staw rybny
- możliwość korzystania z rowerków wodnych oraz łódki
- stadnina koni – jazda konna
- ścieżki rowerowe
- w okolicy znajduje się kilka zabytków
- pokoje
Marek Czerwiński
Bargłówka ul. Raciborska 79
44-153 Sośnicowice
tel. 605-057-677
Atrakcje:
- hipoterapia
- zwiedzanie Cysterskich Kompozycji Krajobrazowych Rud
- Wielkich wozem taborowym
- gry w paintball
- nauka strzelania z łuku
- jazda konna, przejażdżki wierzchem i w bryczkach, ujeżdżalnia trrawiasta i pisakowa, pensjonat dla koni, kucyki dla dzieci
- ogniska, wieczorki country
- pole namiotowe
- możliwość organizacji imprez okolicznościowych
Gospodarstwo Agroturystyczne
RANCZO
Kornelia i Krystian Kiełbasa
ul. Nogowczycka 1
Proboszczowice
tel. 32 230-31-74, kom. 504-464-541
(ul. Kolejowa 11, 44-182 Kotulin)
Atrakcje:
- przejażdżki konne oraz bryczką
- ogniska, pikniki, kuligi (w sezonie zimowym)
- możliwość organizacji spotkań zakładowych, przyjęć urodzinowych itd.
- pokoje
Gospodarstwo Agroturystyczne
DWOREK FURSTENHOF
ul. Damrota 7a
44-145 Pilchowice
tel. 32 235-60-00
Atrakcje:
- malownicze pejzaże, bliskość lasów, stawów rybnych,
- mikroklimat, w pobliżu sieć szlaków turystycznych, park
- otoczony starodrzewiem,mozliwość kąpieli wodnych
- plac do grilla i ogniska
- instrumenty muzyczne dla muzykujących gości (akordeon, gitara)
- w deszczowe dni możliwość wypoczynku na zadaszonym tarasie, warcaby, szachy, gry, książki
- możliwość zrobienia konfitur z owoców z własnego sadu
- mozliwość organizacji kameralnych spotkań i przyjęć
- możliwość konwersacji w języku niemiecki
- pokoje
Gospodarstwo Agroturystyczne
RANCHO ROMEO
Przemysław i Bogumiła Bigos
ul. Górna 29 Bojszów
44-160 Rudziniec
tel. 32 227 96 91
601 53 28 17
www.rancho-romeo.pl
e-mail: agro@rancho-romeo.pl
Atrakcje :
- imprezy plenerowe pod wiatą do pięćdziesięciu osób
- nauka jazdy konnej z instruktorem
- jazda konna w terenie
- pokoje gościnne do dwunastu osób
- do dyspozycji gości w pełni wyposażona kuchnia,w pokojach telewizory, dostęp do internetu, łazienka z jaccuzi, możliwość skorzystania z masażu klasycznego
- możliwość wypożyczenia rowerów
- miejsce na ognisko i grilla
- dla grup zorganizowanych możliwość wyżywienia ze swojska kuchnią
- latem basen dla dzieci
Gospodarstwo Agroturystyczne „Rancho Romeo" w 2011 r. zajęło III miejsce w Województwie Śląskim w konkursie na „Najlepsze Gospodarstwo Agroturystyczne 2011 " organizowanym przez Urząd Marszałkowski Województwa Śląskiego oraz Śląski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Częstochowie.
Gospodarstwo Agroturystyczne
Iwona i Bernard Zych
ul. Nowowiejska 28
Słupsko, Gmina Rudziniec
tel. (32) 230 - 33 - 36; 609 154 486
Atrakcje:
- miejsca parkingowe
- możliwość zamówienia posiłków
- mile widziane rodziny z małymi dziećmi oraz ze zwierzętami domowymi
- możliwość konwersacji w języku niemieckim
- 4 km od Jeziora Pławniowickiego, tyle samo do zamku w Toszku
- pokoje
Zdzisław Żyłka
ul. Gliwicka 71
44-162 Rudno
tel. (32) 334 - 44 - 00; 601 171 790
adres e-mail: zzylka@tlen.pl
Do dyspozycji gości:
- piec chlebowy do wypieku swojskiego chleba
- piece do pieczenia prosiaków
- wędzarnia
- staw z łowiskiem
- mała strzelnica sportowa pneumatyczna
- jacuzzi, sauna
-
pokoje
Muzea i izby regionalne
44-120 Pyskowice, Rynek 1
tel. 333-16-35
wtorek – piątek godz. 16.00 – 18.00
niedziela godz. 14.00 – 18.00
Ekspozycje czasowe
Izba Tradycji Górniczej
KWK „Knurów” Budynek NOT
Stała ekspozycja o tematyce górniczej.
„Izba Łod Starki”
ul. Szkolna 54
44-177 Chudów
czynne w okresie wiosenno – letnim
Bliższe informacje tel. 238-69-75.
Stała ekspozycja o charakterze regionalnym - przedmioty domowego użytku wykorzystywane niegdyś przez śląskie gospodynie.
Muzeum przy chudowskim zamku
W weekendy od 11.00 do 16.00;
w pozostałe dni po uprzednim umówieniu się
pod nr tel. 33 01 300
Jedna z największych w Polsce kolekcja renesansowych kafli piecowych
Kościółki Drewniane
Pilchowice

Drewniany kościół z XVIII w. p.w. Św. Mikołaja w Wilczy

Drewniany kościół z XVII w. p.w. Św. Michała w Żernicy
Rudziniec

Drewniany kościół p.w. Św. Michała Archanioła z XVII w.

Drewniany kościół p.w. Wszystkich Świętych z XVII w. - Bojszów

Drewniany kościół p.w. Jana Chrzciciela z dzwonnicą z XV w. – Poniszowice
Sośnicowice

Drewniano – murowany kościół p.w. Trójcy Świętej z XVII w. - Rachowice

Drewniany kościół p.w. św. Katarzyny Aleksandryjskiej z XVII w. – Sierakowice

Drewniana kaplica p.w. Św. Bartłomieja – ok. 1600 r – Smolnica
Wielowieś

Drewniano – murowny kościół p.w. Wszystkich Świętych z pierwszej poł. XIX w. - Sieroty

Drewniany kościół p.w. Św. Wawrzyńca z XVII w. – Zacharzowice
Zabytki
Gierałtowice

Kościół parafialny z 1934 r.

Klasycystyczny dwór z 1845 r. przebudowany po 1945 r.

Ruiny późnorenesansowego zamku w Chudowie

Eklektyczny pałac z 1895 r. w Przyszowicach
Knurów

Dawny dwór z lat 1853/1914 - obecnie budynek Klubu NOT

Budynek Dyrekcji KWK Knurów z 1912

Ratusz z lat 1925/1929

Dawny dom kultury KWK Knurów - pierwotnie hotel z 1905 r

Cmentarz zabytkowy przy ul. Koziełka

Kościół parafialny p.w. Św. Cyryla i Metodego

Kapliczka przydrożna z 1909 r przy ul. Dworcowej

Kapliczka przydrożna z 1889 r przy ul. Zwycięstwa

Zespół budynków szpitala miejskiego z 1912r
Pilchowice

Barokowy kościół p.w. św. Jana Chrzciciela z 1780 r. w Pilchowicach

Drewniany kościół z 1755 r. p.w. św. Mikołaja w Wilczy

Drewniany kościół z 1661 r. p.w. św. Michała w Żernicy

Klasycystyczny murowany kościół p.w. św. Marcina w Stanicy

Dawny klasztor oo. Bonifratów – 1802 – 1814r. w Pilchowicach – obecnie szpital

Przydrożna kaplica murowana z XVIII w. – Stanica

Przyklasztorny cmentarz z pierwszej poł. XIX w. – z grobem ks. Konstantego Damrota w Pilchowicach

Dwór barokowo – klasycystyczny z 2 poł. XVIII w., zbudowany przez Emanuela hr. Wegierskiego na miejscu dawnego zamku z XVI w. – obecnie siedziba Urzędu Gminy w Pilchowicach

XIX w. zespół pałacowo – parkowy w Wilczy

Dwór z ok. 1880 r.– (obecnie Dom Pomocy Społecznej „Zameczek”) – Kuźnia Nieborowicka
Pyskowice

Neogotycki kościół p.w. św. Stanisława z lat 1865 – 1868

Kościół ewangelicki w stylu neoromańskim z 1879 r.

Cmentarz żydowski

Ratusz odbudowany w 1822 r. w stylu neogotyckim

Rynek z XIX-wiecznymi kamieniczkami

Fontanna

Skansen - parowozownia
Rudzinec

Drewniany kościół p.w. św. Michała Archanioła z 1657 r.

Drewniany kościół p.w. Wszystkich Świętych z końca XV w. - Bojszów

Drewniany kościół p.w. Jana Chrzciciela z dzwonnicą z XV w. – Poniszowice

Neoklasycystyczny zespół pałacowo-parkowy w Rudzińcu, zbud. w 1860 r. przez rodzinę von Ruffer-Rother, przebudowany w 1907 r. - obecnie siedziba Szkoły Podstawowej

Zespół pałacowo – parkowy w stylu romantyzmu niderlandzkiego powstały w latach 1882 – 1885 Pławniowice – w ogrodzie posąg protoplasty rodu

Murowany pałac barokowy, zbud. przez hr. Alberta Leopolda Paczyńskiego z przełomu XVII i XVIII w. – Bycina

Klasycystyczny dwór murowany, zbud. ok. 1800 r. – Chechło
Sośnicowice

Murowany kościół p.w. św. Jakuba, późnogotycki, przebudowany w latach 1786-1795.

Murowany kościół p.w. św. Mikołaja z przełomu XV i XVI w. – Kozłów

Dzwon z kościoła p.w. św. Mikołaja – rozbrzmiewający przed II Wojną Światową w radiu w samo południe

Murowana kapliczka przydrożna z 1780 r. – Łany Wielkie

Drewniano – murowany kościół p.w. Trójcy Świętej z XVII w. - Rachowice

Drewniany kościół p.w. św. Katarzyny Aleksandryjskiej z 1675 r. – Sierakowice

Drewniana kaplica p.w. św. Bartłomieja z 1603 r – Smolnica

Obelisk w lesie między Kozłowem a Rachowicami, upamiętniający wybitną postać regionu Juliusza Rogera -etnografa i nadwornego lekarza księcia raciborskiego

Murowany późnobarokowy pałac z z elementami regencji i rokoka z 1755 r., wybudowany w 1755 r. dla Karola von Hoditza z wykorzystaniem murów dawnego zamku (dziś Dom Pomocy Społecznej – „Ostoja”)
Toszek

Pomnik pomordowanych przez NKWD w Toszku

Kościół p.w. Św. Katarzyny Aleksandryjskiej z XV w., przebudowany w XVIII w. - Toszek

Kaplica p.w. Św. Anny z 1720 r. – Ligota Toszecka

Kościół parafialny p.w. Św. Marcina XVII w. wraz z dzwonnicą

Figura Św. Jana Nepomucena z 1725 r.

Budynek bramny wielokrotnie przebudowywanego zamku w Toszku z XV w.

Klasycystyczne kamienice i ratusz z 1836 r. na rynku

Zespół dworsko - parkowy w stylu romantycznym z elementami neorenesansu, wzniesiony w 1861 r. przez Hermana Guradze – Kotliszowice

Dwór murowany klasycystyczny z 1820 r. w Paczynie

Ruiny barokowego pałacu zbudowanego w 1770 r. dla gen. Jana Benedykta v. Groeling, przebudowanego w 1840 i 1880 r. - Pniów
Wielowieś

Murowany kościół p.w. Wniebowzięcia NMP z XV w. w Wielowsi

XX-wieczna Kaplica Miłosierdzia Bożego przy kościele Wniebowzięcia NMP.

Cmentarz żydowski z przełomu XVIII i XIX w. – (ok. 250 macew)

Śląski Katyń – miejsce kaźni partyzantów działających w Polsce po 1945 r. i żołnierzy wracających z Zachodu do Polski w 1946 r. – w rezerwacie przyrody "Hubertus" (Dąbrówka)

Kapliczka – Dąbrówka

Kościół p.w. Św. Mikołaja z XVI w. - Świbie

Kaplic p.w. Św. Benigny z XVII w. – Świbie

Drewniano – murowny kościół p.w. Wszystkich Świętych wznoszony w latach 1470 - 1770 r. - Sieroty

Kościół p.w. Świętej Trójcy z 1585 r. – Wiśnicze

Kaplica p.w. Matki Boskiej Bolesnej "w Goju" z 1768 r. – Wiśnicze

Drewniany kościół Św. Wawrzyńca z 1580 r. – Zacharzowice

Gajowice – Kapliczka

Radonia – Kapliczka

Zespół dworsko – parkowy, budowany w 1748 r. dla hr. Berdugo, rozbudowany w XX w. - Wielowieś

Noeogotycki pałac , parter w 1800 r. zbudowany dla Filipa Colonny, piętro w 1830 r. zbudował Andrzej Renard, 2. piętro w 1900 - Rudolf Schoeller - Świbie
Osobliwości Powiatu Gliwickiego
Pradzieje ziemi gliwickiej
Badanie archeologiczne prowadzone w Świbiu przyniosły najciekawsze efekty jeśli chodzi jednak o wykopaliska z późniejszego okresu. Odkryto tam cmentarzysko kultury łużyckiej z ok. 600-400 r. p.n.e., zlożone z 576 grobów szkieletowych i ciałopalnych. Przeważają groby szkieletowe, w których zmarłego składano w jamie wykopanej w ziemi, głową na północ. Był w ubraniu, przyozdobiony w przedmioty z brązu, żelaza i ołowiu, a w grobach męskich znaleziono narzędzia żelazne. Odkryto tu różne formy ceramiczne, ozdoby z brązu i żelaza, paciorki gliniane i ze szkliwa oraz wyroby z innych surowców (np. ołowiu). Budowa grobów, jednolity sposób grzebania i bogate wyposażenie świadczą, że była to dobrze zorganizowana społeczność, o wysokiej stopie życiowej. Wśród znalezionych w grobach przedmiotów znalazły się wytwarzane w Egipcie, Wschodnich Alpach i na Węgrzech, co świadczy o szerokich kontaktach handlowych. Cmentarzysko w Świbiu może być także źródłem wiedzy o życiu duchowym naszych przodków. Znalezione ślady ogni palonych na grobach świadczą o tym, że grzebaniu zmarłych towarzyszyły pewne obrządki. Na naczyniach i toporkach kamiennych widnieją znaki kultowe w kształcie krzyża lub litery X, co wskazywałoby na otaczanie szczególnym kultem słońca. Trudno dziś ustalić, czy znalezione w Świbiu dwa toporki kamienne ze znakiem krzyża służyły jako narzędzia lub broń, czy też pełniły jakąś rolę w praktykach magicznych lub kultowych.
W pierwszych wiekach n.e. teren ziem polskich podlegał wpływom rzymskim. Również w Świbiu znaleziono cmentarzysko ze schyłkowego okresu rzymskiego (IV-V w. n.e.), a w niewielkiej odległości od niego stwierdzono istnienie osady z tego samego czasu. O kontaktach handlowych z tego okresu świadczą znajdowane w Pławniowicach i Toszku rzymskie monety.
Na podst. H. Wojciechowska „Pradzieje regionu gliwickiego”; Gliwice 1998
Gródki stożkowate

Widów - pozostałości gródka zlokalizowanego na niewielkim wzniesieniu. Istniał w późnej fazie średniowiecza.

Grodzisko w Pniowie - w późnym średniowieczu na stożku grodziska wznosiła się drewniana wieża wsparta na fundamencie kamienno-ceglanym.
Jedna z nich głosi, że kopiec w Pniowie jest mogiłą szwedzkiego generała, który zginął na tych terenach prawdopodobnie podczas wojny 30-letniej. Żałość wielka ścisnęła serca jego żołnierzy i postanowili pochować tutaj swego generała. Tak też uczynili. Każdy z żołnierzy przyniósł w swoim hełmie garstkę ziemi i rzucił na mogiłę. Żołnierzy musiało być wielu, bo kopiec, który powstał w ten sposób, wzniósł się wysoko. Ponoć do dziś w księżycowe noce spotkać można w jego pobliżu zjawę generała, opłakującą swą śmierć na obczyźnie. A może to duch średniowiecznego rycerza wspomina czas strażnic na gliwickiej ziemi?
Fotografie Wojciecha Gorgolewskiego pochodzą z albumu „Grodziska Górnego Śląska i Zagłębia Dąbrowskiego z lotu ptaka”; Katowice 1996
Informacje na podst. prac W. Gorgolewskiego i E. Tomczaka „Grodziska Górnego Śląska i Zagłębia Dąbrowskiego z lotu ptaka”; Katowice 1996 oraz H. Wojciechowskiej „Pradzieje regionu gliwickiego”; Gliwice 1998
Krzyże pokutne
Zgodnie z średniowiecznym prawem zabójstwo lub inną krzywdę należało pomścić krwawo. Często jednak, jeśli rodzina zabitego zgadzała się na ugodę, krwawy odwet zastępowano przyjęciem odszkodowania. Morderca opłacał koszty pogrzebu i sprawy sądowej, przekazywał rodzinie ofiary „kwotę pokutną” i inne dobra materialne, łożył na utrzymanie i wychowanie dzieci zabitego, a na rzecz Kościoła zobowiązany był przekazać określoną ilość wosku oraz zamówić msze w intencji swojej ofiary. W ramach pokuty zabójca odbywał również pieszą pielgrzymkę do jednego z ówczesnych świętych miejsc, a na miejscu zbrodni wystawiał własnoręcznie wykuty krzyż pokutny.
Krzyże pokutne zaczęły pojawiać się w krajobrazie naszych terenów pod koniec XIII w., a obowiązek ich stawiania zanika pod koniec wieku XVI. Krzyże stawiane były jednak nadal przez rodzinę zamordowanego (a niekiedy i mordercy) dla upamiętnienia tragicznego zdarzenia.
Najwięcej krzyży pokutnych zachowało się na Dolnym Śląsku, tym cenniejsze więc są te, które występują na naszym terenie. Jeden znaleźć możemy pod ścianą kościoła w Sośnicowicach (obok Grupy Ukrzyżowania), drugi – to XVI-wieczny kamienny trzon oparty o słup w Łanach Małych, w pobliżu skrzyżowania z drogą do Rudzińca.
Krzyże pokutne były nie tylko formą akty pokuty, ale także upamiętniać miały miejsce zdarzenia i osobę zamordowanego oraz zachęcać przechodniów do odmówienia modlitwy za jego duszę. Dziś dodatkowo skłaniają do refleksji nad historyczną zmiennością sposobów sądzenia i karania.

Krzyż pokutny z Sośnicowic
Weduta toszecka
W 1991 r. pasjonatka historii Angelika Marsch przypadkiem odkryła 50 zapomnianych wedut, czyli obrazków przedstawiających wizerunki miast i zamków, które – jak udało się ustalić dzięki niemalże detektywistycznym dociekaniom - powstały podczas podróży palatyna Ottheinricha, hrabiego Bawarii-Landhutu, władcy Neuburga, późniejszego budowniczego zamku w Heidelbergu. Ustalono, że zawitał on do Toszka w drodze powrotnej z Krakowa, jednak cel tej podróży nadal pozostawał tajemniczy, bowiem nie wspominała o niej żadna z biografii palatyna. W końcu, dzięki intensywnym poszukiwaniom w warszawskich i monachijskich archiwach, udało się nie tylko potwierdzić fakt odbycia takiej podróży, ale także ustalić, że do podjęcia tak trudnej i niebezpiecznej w owych czasach peregrynacji skłoniły księcia... kłopoty finansowe. Chcąc podreperować swój majątek, postanowił upomnieć się u króla Zygmunta Starego o niewypłacone wiano swojej babki – polskiej księżniczki Jadwigi, która poślubiła w 1475 roku księcia Jerzego Bogatego. Jej huczne wesele tak trwale zapisało się w pamięci mieszkańców regionu, że obchodzone jest do dziś, jednak obiecanego posagu w wysokości 32 000 guldenów Jadwiga od ojca Kazimierza Jagiellończyka nie dostała. Nadzieje księcia Ottheinricha okazały się słuszne – Zygmunt Stary honorowo wykupił skrypt dłużny, a przy tej okazji poprosił palatyna o udanie się do Berlina i odwiedzenie w„delikatnej misji” księcia-elektora Joachima II, żonatego z córką polskiego króla – Jadwigą. Czego owa misja dotyczyła – do dziś nie udało się dociec. W każdym razie wymagała ona nadłożenia drogi i temu właśnie zawdzięczamy uwiecznienie przez towarzyszącego księciu rysownika (lub – jak sądzą niektórzy – samego księcia) m.in. ówczesnego Toszka.
Uwiecznienie, które zadziwia precyzją wykonania, choć trudno byłoby je nazwać wiernym odwzorowaniem. Toszecki zamek przedstawiony jest wśród malowniczych wzgórz, co zgodnie z intencją artysty miało mu dodać zapewne urody i dostojeństwa, a nieopodal widnieje zamek w... Balicach. Być może rysownik był samoukiem, nieobeznanym z perspektywą w malarstwie, którą stosunkowo niedawno zaczęli stosować mistrzowie renesansu, warto też pamiętać, że „ulepszanie” wizerunku, by przypodobać się mecenasom, było wówczas wśród artystów praktyką powszechną. Bardzo też prawdopodobne, że autor kończył swe prace dopiero po powrocie z podróży, opierając się jedynie na wcześniejszych szkicach i na własnej pamięci, z pewnością zawodnej przy tak szybkim tempie przemieszczania się książęcego orszaku i tak dużej liczbie odwiedzanych miast.
W każdym razie to właśnie owemu nieznanemu artyście zawdzięczamy najstarszy wizerunek Toszka, sytuujący ów gród wśród najznamienitszych XVI-wiecznych miast tej części Europy.
Cmentarz żydowski w Pyskowicach


Dawna synagoga i cmentarz żydowski w Wielowsi
Zwiedzając Wielowieś można na jej terenie natrafić na żydowskie dziedzictwo. Materialnymi śladami po dawnych żydowskich mieszkańcach Wielowsi są zachowane do dziś dwa obiekty: budynek dawnej synagogi i kirkut. Ludność żydowska w tej miejscowości pojawiła się w II połowie XVII stulecia. Gmina żydowska została założona przez polskiego Żyda Jonatana Blocha i była macierzystą gminą dla powstałych gmin żydowskich w Pyskowicach i Toszku. Do dziś w Wielowsi na ulicy Gminnej znajduje się budynek, w którym w latach 1771 – 1938 mieściła się synagoga[1].

Kolejnym materialnym śladem po dawnych żydowskich mieszkańcach Wielowsi jest cmentarz żydowski, który położony jest w pięknym malowniczym miejscu. Znajduje się około 600 metrów od drogi w kierunku miejscowości Wojska. Został założony prawdopodobnie pod koniec XVII wieku. Na cmentarzu zachowało się około 250 macew.


Na zachowanych nagrobkach widnieje przepiękna symbolika. Zwiedzając kirkut podziwiać można różne płaskorzeźby: menory, złamane świece, błogosławiące dłonie, palmy, ptaki oraz inne. Symbolika ta pozwala na określenie, kto w danym miejscu został pochowany. Na przykład świeczniki zdobią groby kobiet, ponieważ zapalanie i błogosławienie świateł szabatu jest jedną z ważnych powinności kobiety żydowskiej. Często świece bywają złamane na znak przerwanego życia.

Czasem świecznik ma postać menory – siedmioramiennej lampy oliwnej, która jest starożytnym symbolem judaizmu.


Dziś na terenie Wielowsi nie mieszka ani jeden żydowski mieszkaniec, dlatego zachowany kirkut to miejsce gdzie o historii wielowiejskich żydów mówią nam kamienne macewy.
Cmentarz żydowski w Wielowsi nie jest już „tajemniczym ogrodem” i można go dziś zwiedzać. Stało się to możliwe dzięki uczniom kół historycznego i przyrodniczego ich opiekunom działających przy Szkole Podstawowej w Wielowsi, władzom gminy Wielowieś oraz jej mieszkańcom, którzy społecznie wysprzątali to miejsce kultu, w okresie od marca 2003 do maja 2004.
Tekst i zdjęcia: mgr Grzegorz Kamiński
Wykaz wykorzystanej literatury:
1. M. Wodziński, Hebrajskie Inskrypcje na Śląsku XIII – XVIII wieku, Wrocław 1996.
2. R. Kosubek, Die Geschichte der judischen Gemeinde in Langendorf – Auschau von burg Tost. Jg 2, 1927, nr 11.
3. J. Chrząszcz, Die Geschichte der Stadte Peiskretscham und Tost, so vie des Kreises Tost-Gleiwitz, II wyd. 1927
4. Judaizm, pod red. Mariana Dziwisza, Kraków 1989.
Izba łod starki


Tylko manekiny, ubrane w „staroszkowe” i „starkowe” stroje burzą iluzję cofnięcia się w czasie.



Izba Tradycji w Stanicy




Ocalona „Magdalenka”

W przepowiedni coś jednak musiało być, bo miesiąc po odpuście – 26 sierpnia – w lasach pojawił się ogień, który przerodził się w największy pożar w Europie. Wojciech Czech, ówczesny wojewoda śląski poleci bronić kapliczki za wszelką cenę. Strażacy musieli jednak walczyć z rozprzestrzeniającym się ogniem na znacznej powierzchni. Jedyne, co mogli zrobić dla kapliczki, to polewać ją pianą gaśniczą. Kiedy ogień zbliżał się do uświęconego miejsca, strażacy na prośbę mieszkańców kilkakrotnie jeździli do „Magdalenki”, aby zabrać stamtąd obraz patronki. Coś im jednak podpowiadało, żeby tego nie robić. I rzeczywiście - wszystko dookoła wypaliło się doszczętnie, a kapliczka pozostała nietknięta. Na pamiątkę tego wydarzenia w każdą pierwszą niedzielę września odprawiana jest w „Magdalence” msza święta ślubowana w intencji poległych strażaków i wszystkich tych, którzy walczyli z żywiołem oraz w podzięce za ocalenie kapliczki.
Cudowne żródełko

(Za: Mikołaj Suchan, Głęboki łyk Zimnego Sztoku, Dziennik Zachodni nr 177, 31 lipca 2002 r., Dodatek Gliwicki str. 3)
Kurhan pamięci

Obelisk Juliusza Rogera


Grób Damrota

Kafle na zamku w Chudowie


Opracowano na podst. informacji Przemysława Nocunia z Fundacji "Zamek Chudów"
Jedyny w Polsce kamenec

„Mineralna” sprzed wieku

Kamienie górnicze

Legendy, godki i bojki
Poniżej przedstawiamy legendy z terenu powiatu gliwickiego, do jakich udało się nam dotrzeć. Prezentujemy je po polsku i w gwarze śląskiej. Nasze legendy publikujemy także systematycznie w Wiadomościach Powiatu Gliwickiego. Jeżeli znają Państwo jakąś legendę, nie publikowaną ani na tej stronie, ani na łamach naszej gazety, a związną z naszym terenem - prosimy o przesłanie jej tekstu pod adres promocja@starostwo.gliwice.pl.
Legendy z terenu powiatu gliwickiego
Historia
Na terenie powiatu w miejscowości Świbie (gmina Wielowieś) odkryto ślady osadnictwa jeszcze z czasów kultury łużyckiej (ok. 2500 lat p.n.e.). Znalezione na cmentarzysku przedmioty pochodzące z Egiptu, Alp i Węgier świadczą o licznych kontaktach handlowych. Kilkadziesiąt stuleci później - w XII w. - właśnie położenie w pobliżu traktu handlowego, wiodącego wówczas z Krakowa do Wrocławia, wpłynęło na rozpoczęcie się wzmożonej akcji osadniczej na ziemi gliwickiej. Powstał wtedy w Toszku gród, który zyskał rangę kasztelani. W XIII w. Toszek (1234 r.) i Pyskowice (około 1260 r.) uzyskały prawa miejskie, a nieco później nadano je Sośnicowicom.
Do połowy XVI w. ziemie dzisiejszego powiatu gliwickiego należały do różnych księstw, którymi władali przedstawiciele dynastii Piastów Śląskich. Początkowo dominowało tutaj księstwo opolsko-raciborskie, w XIV w. - kozielsko-bytomskie i na krótko - gliwickie, wreszcie - opolskie. Po śmierci w 1532 r. Jana II Dobrego, ostatniego księcia z linii Piastów opolskich - jego dobra przejęli Habsburgowie. U schyłku rządów austriackich Górny Śląsk został podzielony na dwanaście okręgów (circuli), wśród których widnieje gliwicki i toszecki. W 1733 r. te dwa okręgi połączono w jeden: toszecko-gliwicki.
W 1742 r. prawie cały Śląsk, po wkroczeniu wojsk króla pruskiego Fryderyka II, znalazł się w granicach Prus. Z dawnych trzech circuli: sławęcickiego, gliwickiego i toszeckiego oraz z części włości biskupich utworzono powiat toszecko-gliwicki o powierzchni 2000 km kw. W 1817 r. powierzchnię powiatu zmniejszono do 940 km kw, a oddzielone tereny włączono do granicznych powiatów. Do początków XX wieku powiat toszecko-gliwicki ulegał dalszym korektom swych granic. W 1897 r. wydzielono miejski powiat gliwicki.
Przez długie stulecia ziemie dzisiejszego powiatu gliwickiego były typowo rolnicze, uprawiano chmiel i warzono piwo, a miasta pełniły funkcję ośrodków rzemiosła i handlu. W XVIII w. zaczął rozwijać się przemysł - początkowo przędzalnictwo i tkactwo, później hutnictwo, w końcu - w XIX w. - górnictwo węgla kamiennego. Wpływ na aktywizację gospodarczą regionu miało otwarcie w 1804 r. Kanału Kłodnickiego. Na przełomie XIX i XX w. rangę ośrodka przemysłowego zyskał - nie należący wówczas do powiatu toszecko-gliwickiego - Knurów, w którym tuż przed I wojną światową uruchomiono kopalnię węgla kamiennego i produkcję koksu. Jednak większość obszaru dzisiejszego powiatu gliwickiego zachowała charakter rolniczy.
Zmiany granic państwowych po I wojnie światowej nie spowodowały zmian w ówczesnych granicach powiatu. Mieszkańcy dzisiejszych ziem powiatu brali udział w powstaniach śląskich (1919-21), a w plebiscycie w dużej części opowiedzieli się za przynależnością do Polski, jednak decyzją mocarstw przyłączono do niej jedynie Knurów i Gierałtowice z przyległymi terenami. Po wybuchu II wojny światowej powiat toszecko-gliwicki jako część Rzeszy Niemieckiej włączony został do rejencji katowickiej, wchodzącej w skład prowincji górnośląskiej. Po wojnie Śląsk podzielono na województwo wrocławskie i śląskie. W skład śląskiego wszedł powiat gliwicki, którego granice pozostały takie, jak w okresie międzywojennym. W 1950 r., gdy województwo śląskie podzielono na opolskie i katowickie, powiat gliwicki znalazł się w województwie katowickim.
Rozwijał się jako zaplecze rolnicze, pracownicze i mieszkaniowe pobliskich aglomeracji - przemysł ciężki zdominował jedynie przyłączone później do Gliwic Łabędy i leżący wówczas poza granicami powiatu gliwickiego Knurów.
Po wprowadzeniu w 1952 r. nowej konstytucji miejsce gmin zajęły gromady. Mapa powiatu jednak nie uległa zmianie. W nowej strukturze organizacyjnej istniało 21 jednostek, w tym dwa miasta nie wydzielone z powiatu: Toszek i Pyskowice, jedno osiedle - Wilcze Gardło i 18 gromad. Liczba gromad zmniejszyła się w 1964 r., gdy Łabędy z Czechowicami przeszły do Gliwic. Wprowadzona struktura funkcjonowała do 1973 r., gdy znów wrócono do podziału powiatu na gminy. Utworzono je w miejscowościach: Pyskowice, Toszek, Wielowieś, Poniszowice, Rudziniec, Sośnicowice, Żernica i Kamieniec. W 1975 r. wprowadzono podział kraju na 49 województw, likwidując jednocześnie powiaty. W rok po likwidacji powiatów przestała istnieć gmina Kamieniec, którą włączono do gminy Zbrosławice (powiat tarnogórski). W kolejnych latach likwidacji uległa gmina Poniszowice przyłączona do gminy Rudziniec. W 1977 r. siedziba gminy w Żernicy została zlikwidowana i przeniesiona do Pilchowic.
1 stycznia 1999 r. powiat gliwicki wrócił na mapę administracyjną Polski. Odrodził się w nowym kształcie, bo z gminami Knurów i Gierałtowice, a bez Kamieńca.